مقررات ملی ساختمان مبحث سوم حفاظت ساختمان ها در مقابل حریق که به شما کمک میکنید با مفاهیم حفاظت ساختمان ها در مقابل حریق آشنا شوید.
جهت دانلود مقررات ملی ساختمان مبحث سوم حفاظت ساختمان در مقابل حریق کلیک کنید
اجراي تأسیسات برقی و مکانیکی در ساختمانها، استفاده از مصالح سوختنی، توسعه شبکه هاي انرژي، برق و گاز و به کارگیري تجهیزات گوناگون سبب افزایش احتمال آتش سوزي در ساختمانها شده است و به همین دلیل توجه بیشتر به موضوع حفاظت ساختمانها دربرابر حریق یا ضد حریق کردن ساختمان، امري الزامی و اجتناب ناپذیر محسوب میشود.
به منظور حفظ جان و مال انسانها و فراهم ساختن ایمنی لازم در برابر آتشسوزي، رعایت اصول علمی و فنی در طراحی و اجراي ساختمانها ضروري است که مهمترین آن عبارتند از:
– تأمین تمهیدات لازم در طراحی و اجراي ساختمانها به منظور پیشگیري از بروز حریق.
– فراهم ساختن شبکه هاي علائمی محافظ (تشخیص، هشدار، اعلام) و امکانات مهار، کنترل و اطفاء حریق در ساختمان.
– جلوگیري از گسترش آتش و دود در ساختمان و سرایت حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر یا از معابر به ساختمان.
– پیشبینی راههاي خروج براي خارج شدن به موقع و ایمن افراد از ساختمان و انتقال آنان به مکانهاي امن.
– ساختارها، ارتفاعات و مساحتها
براساس تصمیمات متخذه در جلسات کمیته تخصصی مبحث سوم، در نخستین مرحله از تدوین و تصویب مقررات ملّی ساختمان پیرامون حفاظت ساختمانها دربرابر حریق، تأمین ایمنی لازم جهت “حفظ جان انسانها” مورد تأکید بود و به همین دلیل در آن مرحله مقررات و ضوابط مربوط به “راههاي خروج از بنا و فرار از حریق” که از بیشترین اهمیت و تاثیر در این راستا برخوردار بود، تدوین و پس از تصویب نهایی در شوراي تدوین مقررات ملّی منتشر شد.
ویرایش جدید مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان شامل مباحثی است که براساس اولویتهاي مورد نظر شوراي تدوین مقررات ملّی ساختمان و کمیته تخصصی مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان و با توجه به شرایط فنی، تخصصی و اجرایی موجود در کشور از نظر وجود مهارتهاي لازم، مصالح، تجهیزات و نیز امکانات اقتصادي کشور منتشر شده است
همچنین توجه به این نکته ضروري است در مواردي که سایر مقررات ملّی ساختمان مانند مقررات مربوط به تاسیسات برقی و مکانیکی، لوله کشی گاز و سیستمهاي تهویه محدودیتهاي متفاوتی نسبت به ضوابط این مبحث ایجاد و الزام نماید، ضوابطی باید ملاك عمل قرار گیرد که محدودیت بیشتري دارد.
امید است با اجراي این مبحث علاوه بر حفظ جان و مال انسانها شاهد تحقق اهداف مقررات ملّی ساختمان مانند افزایش عمر مفید ساختمانها، حفاظت از سرمایه هاي مردمی و عمومی، صرفه جویی و افزایش بهره وري و تأمین آسایش و ایمنی انسانها باشیم
1-3 راههاي خروج از بنا و فرار از حریق
در این مبحث از مقررات ملّی ساختمان، به منظور اعمال مقررات محافظت ساختمانها دربرابر حریق، واژهها و اصطلاحات با معانی و مفاهیمی که در این بخش ذکر شده است، استفاده میشوند.
1-1-3 آتریوم: یک فضاي باز قائم که به دلیل ارتباط تعدادي از طبقات ایجاد و براي مقاصدي به جز پلکان، آسانسور، پله برقی، داکت تاسیسات برقی و مکانیکی یا تهویه هوا به کار گرفته میشود.
2-1-3 آزمایش حریق استاندارد: آزمایش یا آزمایشهـاي اسـتاندارد ویـژه بـراي شناسـایی مقاومت و رفتار مصالح، فرآوردهها، اعضا و اجزاي ساختمانی در مقابل آتـش سـوزي، کـه مشخصـات اجرایی آنها بعداً به وسیله مقررات مربوط به خود تعیین خواهد شد.
3-1-3 ارتفاع طبقه و بنا: منظور از ارتفاع طبقه، فاصله قائم از کف تمام شده آن طبقه تا کف تمام شده طبقه بالاتر است. ارتفاع طبقه آخر بنا، حد فاصل کف تمام شده آن طبقه تا کف تمام شده متوسط سطح بام ساختمان میباشد. ارتفاع بنا به ارتفاع تمام طبقات یا فاصله قائم از تراز متوسط کف زمین طبیعی تا متوسط ارتفاع بام ساختمان گفته میشود.
4-1-3 افزایش بنا: انجام هرگونه عملیات ساختمانی که سطح یا حجم یک بنا را افزایش دهد.
5-1-3 اعضاي باربر: اعضایی از ساختمان که بار مرده و زنده ساختمان را به شالوده ها انتقـال میدهند.
6-1-3 بازارچه: یک مجتمع ساختمانی که شامل تعدادي از انواع تصرفهـاي متفـاوت اعـم از عرضه کالا بهصورت متمرکز و غیرمتمرکز، غذاخوري، اماکن سرگرمی، تفریحی و خدماتی باشد.
7-1-3 بالابر: اتاقک یا سکویی که به مکانیسم بالا و پائین شدن در مسیر قـائم و ثابـت مجهـز باشد.
8-1-3 بناي موجود: بنایی که مطابق مقررات و قوانین گذشته اجرا و تکمیل شده است.
9-1-3 پناهگاه امن: فضایی که در موقع حریق بهعنوان پناهگـاه موقـت مـورد اسـتفاده قـرار میگیرد. مساحت این فضا با احتساب 28/0 مترمربع براي هر نفر محاسبه میگردد.
10-1-3 پارکینگ باز: پارکینگ به مکانی اطلاق میگردد که بـه منظـور توقـف خـودرو مـورد استفاده قرار میگیرد. پارکینگ باز به انواعی از پارکینگ گفته میشود که به ازاء هر متر از محیط کل پارکینگ 4/0 مترمربع مساحت بازشو داشته و حداقل در 40 درصد طول محیط یا به صورت مساوي در دو ضلع مقابل پارکینگ توزیع شده باشند.
11-1-3 پارکینگ بسته: به هر پارکینگی که باز نباشد، پارکینگ بسته گفته میشود.
12-1-3 پارکینگ مکانیزه: به پارکینگهایی اطلاق میشود که فاقد طبقـه بـوده و خودروهـا بدون حضور راننده و به وسیله تجهیزاتی که با رایانه کنترل میشوند، در محل خود جاي میگیرند.
13-1-3 پلکان خارجی: پلکانی که بیش از یک طرف در ارتباط مستقیم با فضاي آزاد باشد.
14-1-3 پلکان متحرك: پلکانی که به کمک وسایل و دستگاههاي مکانیکی حرکت کند.
15-1-3 پنجره حریق: پنجرهاي که با “آزمایش حریـق اسـتاندارد ” حـائز شـرایط مقاومـت و محافظت دربرابر حریق متناسب با محل استقرار خود باشد.
16-1-3 پنجره چشمی: پنجرهاي که فقط براي تأمین دید به فضاي مجاور تعبیه شده باشد.
17-1-3 تائید شده، تصویب شده: تائید و تصـویب مصـالح، لـوازم و تأسیسـات سـاختمانی، طرحها، روشها و ساختارها، یعنی تائید و تصـویب آنهـا توسـط مقامـات قـانونی مسـئول، مراکـز و آزمایشگاههاي داراي صلاحیت که مطابق ضوابط، استانداردها و مقررات مربوطه، با انجام آزمـایش و بررسی مستقیم یا غیرمستقیم (توسط اشخاص مورد اعتماد، یا برحسب اصول مطمئن از طرف مقامات ذیصلاح و نهادهاي علمی و فنی شناخته شده) صورت میگیرد.
تائید و تصویب تصرف، یعنی تائید و تصویب یک یا چند نوع بهره گیري از بنا، که بنا بدان مقاصد استفاده خواهد شد، توسط مقامات داراي صلاحیت قانونی و مسئول که مطابق مقـررات مربوطـه بـا استناد به ارائه ادله دقیق و قاطع براي هماهنگی کامل ساختمان با مقررات اصولی درمورد آن تصرف یا تصرفها انجام میشود.
18-1-3 تخلیه خروج: بخشی از “راه خروج” که بین “خروج” و معبر عمومی قرار گرفته است.
19-1-3 تصرف: منظور از تصرف، نوع بهرهگیري از بنا یا بخشی از آن است که به مقاصدي معلوم در دست بهره برداري بوده یا قرار است براي آن مقاصد استفاده شود.
20-1-3 تصرف بسیار پرخطر: بناهایی که به مناسبت نوع تصرف، داراي مواد و مصالح بسـیار آتشزا، سمی، سوزا، خورنده و انفجاري باشند و بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویـات قابـل احتراق در آنها 150 کیلوگرم در هر مترمربع زیربنا و بیشتر باشد، داراي تصرف بسیار پرخطر شناخته شده و شامل تمام بناهاي با تصرف مخاطره آمیز و آن دسته بناهاي با تصرف صنعتی و انبـاري کـه داراي چنین باري هستند، میشوند.
21-1-3 تصرف پرخطر: بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویات قابل احتراق در آنها بین 100 تا 150 کیلوگرم در مترمربع زیربنا باشد، داراي تصرف پرخطر شناخته شده و شامل آن دسـته بناهاي با تصرف صنعتی و انباري که داراي چنین باري هستند، میشوند.
22-1-3 تصرف کم خطر: بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویات قابل احتراق در آنها تا 50 کیلوگرم در مترمربع زیر بنا باشد، داراي تصرف کم خطر شناخته شده و شامل بناهاي با تصرف مسکونی، آموزشی- فرهنگی، درمانی- مراقبتی، تجمعی، اداري- حرفهاي و آن دسته بناهاي با تصرف صنعتی و انباري که بار محتویات قابل احتراق در آنها از 50 کیلوگرم در متر مربع کمتر است، میشوند.
23-1-3 تصرف میان خطر: بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویات قابل احتراق در آنها بین 50 تا 100 کیلوگرم در مترمربع زیربنا باشد، داراي تصرف میان خطـر شـناخته شـده و شـامل بناهاي با تصرف تجاري و آن دسته بناهاي با تصرف صنعتی و انباري که داراي چنین باري هستند، میشوند.
24-1-3 تغییرات: هرگونه دگرگونی یـا تغییـر و تبـدیل در سـاختمان، در راههـاي خـروج از ساختمان و در تأسیسات مکانیکی و برقی ساختمان که به قصد توسعه ساختمان نباشد.
25-1-3 حریق بند: اعضایی از بنا، شامل دیوار، سقف و کف مقاوم حریق که بتوانـد در مقابـل سوختن تمام بار حریق واقع در فضاي مربوط به خود، ایستادگی و مقاومت کند
26-1-3 حیـاط: فضاي باز بدون سقف و بدون تصرف که از دو یا چند طرف با دیوارهاي خارجی بنا محصور باشد و اگر از همه طرف به دیوارهاي خارجی بنا محصور شود، در آن صورت به آن حیاط داخلی گفته میشود.
27-1-3 خانـه: فضاي زندگی حداکثر با دو طبقه ارتفاع، بـا حمـام و آشـپزخان ه مسـتقل کـه به منظور سکونت یک یا دو خانوار (با حداکثر 16 نفر در هر طبقه) درنظر گرفته شده باشد.
28-1-3 خـروج: بخشی از “راه خروج” که به وسیله ساختار و تجهیزات مقاوم حریق، براساس ضوابط و مقررات از سایر فضاهاي ساختمان جدا و ایمن شده و مستقیم یا از طریق تخلیه خروج بـه معبر عمومی منتهی شود. رجوع شود به بند 3-1-3-3 .
29-1-3 خطرات ناشی از محتویات داخل بنا: محتویات داخلی بناها از دیدگاه مقدار بار حریق به سه گروه پرخطر (بیش از 100کیلوگرم برمترمربع بار حریق)، میـان خطـ ر (بـیش از 50 تـا 100 کیلوگرم درمترمربع بار حریق) و کم خطر (تا 50 کیلوگرم در مترمربع بار حریق) دسته بندي میشوند. محتویات داخلی بناها ازدیدگاه دیگري که نوع خطر را مشخص میکند به سه گروه خطر شدید، خطر معمولی و خطرضعیف دستهبندي میشوند.
30-1-3 خطر شدید: بناهائی هستند که درآنها مواد، مصالح و کالاهـاي خطرنـاك نگهـداري، فراوري یا استفاده میشوند. این بناها باید با مقرراتی که به طور اختصاصی براي آنها تدوین خواهد شد، نیز مطابقت داده شوند.
محتویات با خطر شدید خود در 5 رتبه دسته بندي میشوند
الف) خطر شدید رتبه 1 : مواد و مصالحی که با خود خطر انفجار و ترکیدن همراه دارند.
ب) خطر شدید رتبه 2 : محتویات و موادي را شامل میشود که ناگهان و بهطـور یکجـا خطـر آتـش گرفتن دارند
پ) خطر شدید رتبه 3 : محتویات با خطر شدید رتبه 3 مواد و مصالحی هستند که به سوختن دیگر اجسام درحریقها کمک میکنند.
ت) خطر شدید رتبه 4 : شامل مواد و مصالحی هستند که برسلامت اشخاص تاثیر مستقیم دارند.
ث) خطر شدید رتبه 5 : این گروه شامل مواد و مصـالح مـورد اسـتفاده درسـاخت نیمـه هـادي هـاي الکترونیکی است.
31-1-3 خطر معمولی: محتویاتی هستند که از لحاظ سوختن در حریقها شرکت میکننـد و امکان سوختن آنها به صورت معمولی یا سریع وجود دارد. این گروه محتویات اغلب در موقع سوختن حجم نسبتاً زیادي دود تولید میکنند.
32-1-3 خطر ضعیف: محتویاتی هستند که درمواقع بروز حریق چندان میل به سوختن نداشته و آتشگیري خود به خود درآنها اتفاق نمیافتد.
33-1-3 خودبسته شو: اصطلاح “خودبسته شو” هنگامیکه در مورد درهاي حریـق یـا سـایر بازشوهاي حفاظتی بهکار برده شود، به مفهوم بسته بودن در (یا بازشو) در حالت عادي و بسته شدن آن پس از عبور است، که براي اطمینان از انجام این عمل، در به یک وسیله مکانیکی تائید شده مجهز میشود.
34-1-3 خودکار: اصطلاح “خودکار” درمورد تجهیزات محافظت دربرابر حریق، براي وسایل و دستگاههایی بهکار برده میشود که در اثر واکنش به برخی از محصولات احتراق، خود به خود و بدون دخالت انسان عمل کنند.
35-1-3 خودکار بسته شو: این اصطلاح هنگامی که درمورد درهاي حریق یا سایر بازشوهاي حفاظتی به کار برده شود، منظور بسته شدن در (یا بازشو) به هنگام حریق در اثر واکنش به برخی از محصولات احتراق یا از طریق گرفتن فرمان از محلی دیگر است