مقررات ملی ساختمان مبحث ششم بارهای وارد بر ساختمان که به شما کمک میکنید با کل بارهای وارد بر ساختمان ها آشنا شوید.
جهت دانلود مقررات ملی ساختمان مبحث ششم بارهای وارد بر ساختمان کلیک کنید.
مبحث ششم مقررات ملّي ساختمان كه مربوط به “بارهاي وارد بر ساختمان” است اولين بار در سال 1380 منتشر گرديد و دو آييننامه موجود در كشور را تحت عناوين: آييننامه حداقل بار وارده بر ساختمانها و ابنيه فني – استاندارد شماره 519 سال 1379 ،و” آييننامه طراحي ساختمانها در برابر زلزله” استاندارد شماره 2800 سال 1378 را در برگرفت. ويرايش دوم اين مبحث نيز در سال 1384 و در پي تغييرات گسترده در ويرايش سوم استاندارد 2800 انتشار يافت .
با توجه به توسعه ساخت و ساز در كشور و همچنين پيشرفتهاي ايجاد شده در علم مهندسي عمران لزوم بازنگري ويرايش دوم و بروز رساني آن براساس آخرین ویرایش آيين نامه هاي معتبر دنيا در زمینه تدوین آيين نامه هاي بارگذاري ضروري به نظر ميرسد. در ادامه مهمترين تغييرات ايجاد شده در ويرايش حاضر مختصراً ارائه ميشود:
1- با توجه به گستردگي و تنوع اقليم آب و هوايي كشور ايران، ضوابط مربوط به بار سيل (فصل 6 ) بار باران (فصل 8 ) و بارهاي يخ – یخزدگی جوي (فصل 9 ) در اين ويرايش به مبحث ششم مقررات ملّي ساختمان اضافه شده است.
2- با توجه به فصول جديد بارگذاري اضافه شده، گروهبندي خطرپذيري ساختمان و همچنين ضريب اهميت مربوط به هر نوع بارگذاري در فصل اول اين مقررات منظور شده است.
3- تركيبات بارگذاري مربوط به طراحي به روشهاي متفاوت با در نظر گرفتن بارهاي جديد اعمالي، در فصل دوم اين مقررات ارائه شده است.
4- عمده ترين تغيير ايجاد شده در فصل مربوط به بار مرده، حذف بار مربوط به تيغه هاي جداساز فضا و انتقال آن به فصل مربوط به بارهاي زنده است.
5- حداقل بار طراحي جانبي خاك با توجه به شرح مصالح انباشته شده در پشت ديوار حائل اصلاح و در فصل بارهاي خاك و فشار هيدرواستاتیکی (فصل 4 ) اعمال شده است.
6- از جمله مهمترين تغييرات اعمالي در فصل بارهاي زنده (فصل 5 ) عبارتست از: ارائه ضوابط مربوط به ديوارهاي تقسیم كننده، اصلاح ضوابط مربوط به كاهش بارهاي زنده طبقات از جمله امكان كاهش بار زنده محل عبور و یا پارك خودروهاي سواري و كاهش در بارهاي زنده بام تحت شرايط خاص، اصلاح بارهاي جراثقال، تكميل و بروز رساني حداقل بارها زنده گسترده يكنواخت و بار زنده متمركز كفها، بار زنده محل فرود بالگرد و تعيين يك حداقل مقدار ممكنه براي حالاتي كه بار زنده آنها در اين مبحث مشخص نشده است.
7- اصلاح رابطه مربوط به تعيين بار برف بام بر اساس ضريب اهميت، ضريب برفگيري، ضريب شرايط دمايي و ضريب شيب؛ بازنگري ضوابط مربوط به بارگذاري نامتوازن، انباشتگي برف در بامهاي ترازهاي پايينتر و متفاوت، و سربار باران بر برف از جمله تغييراتي است كه در بار برف( 7فصل ) ايجاد شده است .
8- با توجه به گسترش صنعت بلند مرتبه سازي و همچنين امكان بروز طوفانهايي با سرعت زياد، لزوم بازنگري ضوابط مربوط به تعيين بارهاي ناشي از باد ضروري به نظر ميرسد. تغييرات ايجاد شده در اين فصل به حدي است كه ميتوان فصل مربوط به بارهاي ناشي از باد (فصل 10 ) را يك فصل جديد در اين مبحث به شمار آورد.
بطور كلي سه روش جهت محاسبه بار باد در اين فصل پيشبيني شده است:
روشهاي استاتيكي، ديناميكي و تجربي (تونل باد).
روش استاتيكي براي سازه و ساختمانهاي با ارتفاع كم و متوسط و نیز نما و پوسته خارجي مناسب است. در اين روش فشار ناشي از باد به دو بخش فشار داخلي و خارجي تقسيم شده و هريك از اين نيروها بر اساس ضريب اهميت، فشار سرعتي، ضريب بادگيري، ضريب اثر باد جهشي و ضريب فشار داخلي يا خارجي تعيين ميشود.
روش ديناميكي براي تعيين اثرات كلي باد شامل پاسخ تشديد شده و عمدتاً براي ساختمانهاي بلند و سازههاي لاغر (بجز نما و پوسته خارجي و اعضاي سازهاي ثانوي ) به كار ميرود. ساختار اين روش مشابه روش استاتيكي است، با اين تفاوت كه ضريب اثر تند باد و ضريب بادگيري به طور متفاوتي تعيين ميشوند.
روش تجربي براي ساختمانهايي كه ممكن است در معرض اثرات جستي باد يا گرفتگي قسمتي از عبور جريان توسط موانع بالا دست جريان، ريزش گردباد يا اثرات ناپايداري آيرو ديناميكي قرار گيرند و همچنين ساختمانهايي كه پوسته خارجي نامتعارفي دارند مناسب است. ضوابط و روابط مربوط به هر روش به تفصيل در هر بخش ارائه شده است.
9- با توجه به بازنگري در ضوابط استاندارد 2800( آييننامه طراحي ساختمان در برابر زلزله)، كميته تخصصي مبحث ششم تصميم گرفت تا ضمن ارجاع ضوابط طراحي در برابر زلزله به آخرين ويرايش استاندارد 2800 به ذكر ضوابط لرزه اي مهم و بيان واضحتر موارد ابهام آميز در فصل 11 اين مبحث بسنده كند.
10- با توجه به اهميت موضوع پدافند غيرعامل و انتشار مبحث 21 در خصوص اين مطلب، بارهاي ناشي از انفجار در فصل 12 ارائه گرديده است.
1-6 كاربرد دامنه
1-1-1-6 اين مبحث حداقل الزامات بارگذاري براي طراحي ساختمانها و ساير سازههاي موضوع اين مقررات را تعيين مينمايد. بارها و تركيبات بار اختصاص داده شده كه هماهنگ با يكديگر تعريف شدهاند، براي استفاده در روشهاي طراحي متفاوت بيان شده است .
2-1-1-6 در موارديكه ضوابط اين مبحث داراي ابهام يا مسكوت ميباشد، استعلام از دفتر مقررات ملّي ساختمان ملاك عمل خواهد بود.
2-6 تعاريف
1-2-6 اثرات بار: نيروها يا تغييرشكلهايي كه در اعضاي سازهاي در اثر بارهاي اعمالي ايجاد ميشود.
2-2-6 بارها: نيروها يا ساير عواملي كه ناشي از وزن كل مصالح سازه، ساكنان آن و ساير لوازم داخلي بوده يا ناشي از اثرات محيطي، تغييرات حركتي، و تغييرات ابعاد مقيد ميباشد. بارهاي ثابت بارهايي هستند كه تغييرات آنها در طول زمان به ندرت اتفاق ميافتد. ساير بارها، بارهاي متغير ميباشد.
3-2-6 بارهاي اسمي: بزرگي بارهاي تعريف شده در اين مبحث براي بار مرده، زنده، خاك، باد، برف، يخ، باران، سيل، زلزله و انفجار ميباشد.
4-2-6 بار ضريبدار: به حاصلضرب بار اسمي در ضريب بار اطلاق ميگردد.
5-2-6 بناها و تاسيسات ضروري: ساختمانها يا ساير سازههايي كه بايد در شرايط وقوع حوادث شديد و بحراني بارهاي محيطي مانند سيل، باد، برف و زلزله قابليت بهرهبرداري و استفاده بيوقفه را داشته باشند.
6-2-6 تغييرمكان نسبي طبقه: تغييرمكان جانبي يك كف نسبت به كف زيرين آن برابر با تغييرمكان نسبي طبقه ميباشد.
7-2-6 حالتهاي حدي: شرايطي كه فراتر از آن سازه يا عضو مورد نظر براي سرويسدهي نامناسب بوده و انتظار ميرود بعد از آن قابليت استفاده بيشتر را نداشته (حد بهرهبرداري) و يا غير ايمن گردد (حد نهايي يا مقاومت).
8-2-6 سازه هاي غيرساختماني: به كليه سازهها، به جز سازههايي كه به طور معمول در ساختمانها به كار برده ميشود، اطلاق ميگردد.
9-2-6 ساختمانها: سازههايي كه با ديوار و سقف محصور بوده و براي تامين سرپناه يا بهرهبرداري ديگري ساخته ميشود.
10-2-6 ساختمانها و تاسيسات موقت: ساختمانها يا ساير سازههايي كه براي يك مدت زماني كوتاه مورد بهرهبرداري قرار ميگيرند و تحت تاثير كوتاه مدت عوامل محيطي قرار دارند.
11-2-6 سيستم باربر جانبي: قسمتي از كل سازه است كه براي تحمل بارهاي جانبي به كار گرفته ميشود .
12-2-6 ضريب بار: ضريبي كه براي در نظر گرفتن بار واقعي نسبت به بار اسمي استفاده ميشود. اين ضريب با توجه به عدم قطعيتهاي مراحل تحليل و با توجه به احتمال رخداد همزمان بيش از يك بار حدي، تعيين شده است.
13-2-6 ضريب مقاومت: ضريبي كه اختلاف مقاومت واقعي مصالح را از مقاومت اسمي و نيز نحوه و تبعات شكست را در نظر ميگيرد (همچنين اين ضريب به عنوان ضريب كاهش مقاومت نيز ناميده ميشود).
14-2-6 كاربري: به نوع و نحوه استفاده از ساختمان يا هر سازه ديگر يا قسمتي از آنها، اطلاق ميشود، مانند استفاده به صورت مسكوني يا اداري و غيره.
15-2-6 گروه خطرپذيري: يك گروهبندي براي ميزان خطرپذيري ساختمانها و ساير سازهها جهت محاسبه بار سيل، باد، برف، يخ و زلزله (مطابق جدول 1-1-6 )ميباشد.
16-2-6 مرجع ذيصلاح: مرجع داراي صلاحيت قانوني است كه در اين مبحث در صورت لزوم به آن ارجاع داده شده است.
17-2-6 مقاومت: به ظرفيت نهائي يك عضو براي تحمل نيروهاي وارده اطلاق ميگردد.
18-2-6 مقاومت اسمي: ظرفيت سـازه يا اعضاي سـازهاي كه اثـرات بارگذاري را تحمل مينمايند، اطلاق ميگردد كه براساس مقاومت مصالح و ابعاد و روابط استخراج شده از قانونهاي پذيرفته شده مكانيسمهاي سازهاي مشخص ميشود و يا براساس آزمايشهاي ميداني يا آزمايشگاهي بر روي مدلهاي مقياس شده حاصل ميگردند.